การจําแนกรูปแบบสุขภาพร่างกายของแพทย์จีน

สามารถจําแนกได้ทั้งตามทฤษฏี แบบหยิน-หยาง และแบบทฤษฏีปัญจธาตุดังรายละเอียดนี้

การจําแนกตามสุขภาพ หยิน – หยาง

1. สุขภาพค่อนไปทางหยาง ร่างกายทํางานเพิ่มขึ้น ร้อน เคลื่อนไหวมาก มี รูปร่างผอมเกร็ง ใบหน้าแดงหรือคล้ําเล็กน้อย ผิวมัน ชอบแสดงออก ไม่อยู่เฉย รับประทาน อาหารเก่ง ระบบย่อยอาหารดี ชอบความเย็น ไม่ชอบร้อน อุณหภูมิร่างกายค่อนข้างสูง เหงื่อ ออกง่าย ชอบดื่มน้ํา ประสาทตื่นตัวเสมอ ฉับ ไว ความต้องการทางเพศสูง ริมฝีปากและลิ้น มักแดง ฝ้าลิ้นบางมักมีสีเหลือง ชีพจรเป็น แบบหยางคือเร็ว ลอย ใหญ่ บวม ลื่น ถ้า เจ็บป่วยมักเป็นกลุ่มอาการร้อนหรือเกิน

2. สุขภาพแบบค่อนไปทางหยิน ร่างกายทํางานลดลง เย็น นิ่ง อ้วน อ่อนแอ ไม่ มีแรง ใบหน้าซีดขาวไม่สดใส ไม่ชอบ แสดงออก กลัวหนาว ชอบความร้อน อุณหภูมิ ร่างกายค่อนข้างต่ํา ประสาทเชื่องช้า เคลื่อนไหวช้า ลิ้นค่อนข้างซีด ชีพจรเป็น แบบ หยินคือช้า จม เล็ก ละเอียด ฝืด ถ้า เจ็บป่วยมักเป็นจากความเย็นหรือความชื้น

3. สุขภาพแบบสมดุล หยิน – หยาง ร่างกายจะมีรูปร่างแข็งแรง ไม่อ้วน ไม่ ผอม อ้วนแต่คล่องแคล่ว ผอมแต่มีพลัง ผิวหนังสดใส ตามีประกายแจ่มใส ท่าทางผ่อน คลายเป็นธรรมชาติ จิตใจผ่องใส มีพลัง นอน หลับสนิท ลิ้นแดงชื้น ชีพจรอ่อนโยน มีพลัง

การจําแนกสุขภาพตามปัญจธาตุ

1. คนธาตุไม้ มีใบหน้าคล้ํา รูปร่าง ผอมสูง ไหล่ค่อนข้างกว้าง มีกระดูกและเอ็น แข็งแรง เป็นคนทํางานหนัก มักวิตกกังวล

2. คนธาตุไฟ มีใบหน้าสีแดง ศีรษะเล็กแหลมหรือคางแหลม ผมหยิกหรือ ผมบาง มือเล็ก เดินเร็ว คล่องแคล่ว ไม่อยู่เฉย ชอบความสวยงาม ไม่นิยมวัตถุ มักอายุสั้น มี โอกาสป่วยเป็นโรคหัวใจและเส้นเลือด

3. คนธาตุดิน มีผิวคล้ํา ศีรษะโต รูปร่างอ้วน ลงพุง ต้นขาใหญ่ นิสัยเงียบ ใจดี ไม่ทะเยอทะยาน เดินไม่ค่อยยกเท้าสูง มี โอกาสเป็นโรคข้อและกล้ามเนื้อ

4. คนธาตุโลหะ มีใบหน้าขาวรูป สามเหลี่ยม รูปร่างบึกบึน ไหล่กว้างหนา เดินช้าและมั่นคง ร ะมัดระวัง รอบคอบ มีเหตุผล ชอบอิสระ มีความมานะ พูดเสียงดัง มีโอกาส ป่วยเป็นโรคปอด

5. คนธาตุน้ํา มีใบหน้าและลําตัว กลม ผิวขาวอ่อนนุ่ม ชอบเคลื่อนไหว กระดูก สันหลังยาวกว่าปกติ ค่อนข้างเกียจคร้าน เห็น อกเห็นใจ ระมัดระวัง อารมณ์อ่อนไหว ประสาทอ่อน ชอบปิดบัง มีโอกาสเป็นโรคของ ระบบย่อยอาหารและไต